Dalfsen, gemeente in Zalland en meer - Foto: Wim
Foto: Wim

Dalfsen, gemeente in Zalland en meer

DALFSEN – Dalfen, Dalffen, Dalfsen, uit boek van der Aa 1841 “Dalfen dorp in Zalland, provincie Overijssel, zie Dalfsen. Dalffen (Ooster-) buurschap in Zalland, prov. Overjssel, idem Dalffen. Dalfsen, gemeente in Zalland, provincie Overijssel, arrondissement en kanton Zwolle. ( 3 k. d., 5.m. k., 5 s. d.); palende N. aan de gemeente Nieuw-Leusen, O. aan het ambt Ommen, Z. aan Heino, W. aan Zwollerkerspel.

Deze gemeente strekt zich ter wederzijde van de Vecht uit, bevat het dorp Dalfsen, benevens de buurschappen. Ankum, Ooster-Dalfsen, Emmen, Gerner, Hessem, Oud-Leusen, Millegen, Rechteren, Wilsum, en een gedeelte van de buurschap Linthe. Men heeft hier de adellijke havezathen; Rechteren, den Berg, de Leemkuil en Ruitenberg. Alsmede de buitens de Aalshorst, klein-Bellingerweer, Beeze, Heuveldink, Het grote Hof te velde, Hofwijk, de Horte, Mattaram, en Vechterweerd. Vroeger had men hier nog de havezathen; Alerdink en Gerner, waarvan de eerste in Linthe lag, dat thans onder Heino behoort en de laatste gesloopte buitens, de Broekhuizen, Slenderbroek en Zandwijk.

Zij bestaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 13.126 bunder, waaronder 12.925 bunder 79 roe en 77 ell schotbaar land, telt totaal 705 huizen en ruim 4500 inwoners, die  meest hun bestaan vinden in den landbouw en schipperij.

De hervormden, die hier in 3100 van getal zijn, maken eene gemeente uit, welke tot de klasse en ring van Zwolle behoort. De eerste, die hier het leeraarsambt heeft waargenomen, is geweest Mr. Josia Bertmannus die in het jaar 1591 herwaats kwam, en in het jaar 1597 overleden is. Het beroep geschiedt, volgens convenant van den 10 april 1678, door de kerkeraad, met medestemming van de eigenaars der zes bovengenoemde havezathen, zodat, behalve de 5 kerkeraadsleden, die elk eene stem hebben, die Heeren mede ieder eene stem uitbrengen.

De R,K. van welken men er 1400 aantreft, behooren tot de statie Dalfsen-en-Hoohenhorst. (foto schilderij eerste kerk in Hoonhorst, gebouwd 1770) Ook heeft men er een dertigtal Israëlieten. Men heeft is deze gemeente 7 scholen, als; Twee in Dalfsen, eenen te Oud-Leusen, eene te Ankum, eene te Emmen, eene te Hessem en eene te Linthe, die gezamenlijk door 800 leerlingen bezocht worden.

Het westelijk en noordwestelijk gedeelte deze gemeente, dat te N. en ten Z van de Vecht gelegen is, vloeide  bij den watervloed van februarij 1825 bijna geheel onder, doch is spoedig weer droog geworden. Er waren echter bij deze ramp 2 menschen, 84 runderen, 45 varkens en 163 schapen verdronken.

Her dorp Dalfsen, Dalfen, Dalffen of Dalfzen ligt 2 ½ uur gaans O van Zwolle, aan den rechter oever der vecht, over welke rivier, hier in het jaar 1836, eene brug is gelegd, in plaats van eene pont, waarvan pontregt aan de nabij gelegen Huis van Rechteren toekwam. Het is volkrijk en welvarend, en men telt er in de kom van het dorp 156 huizen en 1200 inwoners.

De Hervormde kerk, eene der grootsten en fraaiste dorpskerken, die in deze provincie gevonden worden, was voor de reformatie aan den HH Cyriacus toegewijd en werd destijds door den Bisschop van utrecht, als heer van Overijssel, van eenen Pastoor voorzien; Ook waren er toen vijf volgende vikarijen gesticht, als die van de Onnoozele kinderen en St. Catharina, welke  door de van Voorsten begeven werd; die van Onze Liever vrouw en de H.H twaalf apostelen, waarvan de bedienaar, die wekelijks tot het lezen van drie missen gehouden was, door den pastoor gekozen werd; die van de H Stephanus, welke met twee missen belast was, en door de geërfden van Ittersum, eene buurtschap onder Zwollerkerspel, op den weg naar Deventer begeven werd. Die van den H. Antonius, welke haren bedienaar van de kerkmeesers kreeg, die hem verpligtte om alle woensdagen en vrijdagen aan het altaar te verschijnen; En van de H. Cyriacus, waarvan de bedienaar tot het lezen van eene mis gehouden was en in het jaar 1571, door Herman van Voorst aangesteld werd. Deze kerk heeft een orgel en prijkt met eene fraaie marmeren graftombe der aloude Graven van Rechteren, die vroeger eene kapel bij het slot zelve hadden. In deze kerk is ook nog een vertrek dat de Gervekamer heet. De zware en sterk gebouwde toren van dit dorp is voorheen afgebrand, doch het overblijfsel vertoont nog eene keurige bouwkunde en draagt alle kenmerken van eene hoogen ouderdom.

De dorpsschool wordt gemiddeld door een getal van 220 kinderen bezocht. Ook is hier eene in het jaar 1838, opgerichte Fransche school, die 20 leerlingen telt.

In het jaar 1839 is er eene snelweverij opgerigt waarin ongeveer 50 kinderen arbeiden en sinds 1840 is dit dorp aan beide zijden van de Vecht, door een Mac-Adamsweg met Zwolle verbonden, welken mede voor uitspanning veel gebruik gemaakt wordt. Ook is dit dorp bijzonder bekend door zijn moppen, die aldaar gebakken worden  en in de geheele  provincie Overijsssel en zelfs daar buiten, onder de naam Dalfser moppen voor eene lekkernij gehouden wordt.

De kermis te Dalfsen valt in op de 2e woensdag in september.

Dalfsen(Ooster), ook wel Ooster-Dalfen ,Ooster- Dalffen en Ooster-Dalfzen gespeld, een buurschap in Zalland, provincie Overijssel, arrondissement  en kanton Zwolle 3 ½ uur O van Zwolle en ½ uur NO van Dalfsen, met 22 huizen en ruim 14 inwoners.

Dalfsen-en- Hoohenhorst, RK kerk statie provincie Overijssel, aartspriester. van Zalland-en-Drenthe. Men telt er 1400 zielen, die eene kerk te Hoohenhorst hebben, welke bediend wordt door eene pastoor en eene kapelaan.”

Zo is er in 180 jaar heel veel veranderd.

WvdV

Foto's 2
Dalfsen, gemeente in Zalland en meer - Foto: Wim
Foto: Wim
Artikel delen: